Różne warianty imienia hebrajskiego Boga.

Na początku chcę poruszyć kwestię imienia „Jehowa”, a raczej „Jechowa”, bo jak sądzę chodzi o hebrajski zapis "יְהֹוָה", w którym druga litera to ⟨ה⟩, która co prawda po angielsku jest ⟨h⟩, lecz w języku polskim będzie to bezdźwięczne ⟨ch⟩, a nie polskie ⟨h⟩, które jest dźwięczne.

Co z tym zapisem „Jechowa”, który jest "יְהֹוָה" po hebrajsku? Spróbujmy dokonać jego dokładniejszej transliteracji na pismo łacińskie. Na początku mamy literę ⟨י⟩, która nazywa się «jod, yōḏ, יוֹד», której odpowiada angielskie ⟨y⟩, a polskie ⟨j⟩. Jednak hebrajski zapis "יְהֹוָה" posiada pod literą ⟨י⟩ pewien znak, który składa się z dwóch pionowych kropek. Co to jest za znak? Dziś nazywa się on «szewa’, šĕvāʾ, שְׁוָא», ale niegdyś nazywał się «szała’, šăwāʾ, שְׁוָא», bo doszedłem do wniosku, że hebrajskie ⟨ו⟩ było kiedyś czytane jak polskie ⟨ł⟩, ponieważ odpowiada mu starohebrajskie ⟨𐤅⟩, które oznacza angielską spółgłoskę ⟨w⟩, która po polsku jest ⟨ł⟩. Co oznacza ten znak? Dziś oznacza on bardzo krótką samogłoskę ⟨ĕ⟩, gdy znajduje się pod pierwszą literą w słowie, jednak we wczesnym średniowieczu na ogół oznaczał bardzo krótką samogłoskę ⟨ă⟩, dlatego takie słowo jak «menora, mĕnōrāh, מְנוֹרָה», które oznacza ‘lampę’ lub ‘świecznik’, było kiedyś «manora, mănōrāh». Aczkolwiek to nie wszystko, co można powiedzieć o tym znaku, który dzisiaj nosi nazwę «szewa’, šĕvāʾ», a niegdyś «szała’, šăwāʾ», bo gdy występuje jeden raz w danym słowie, lecz nie na początku słowa, to zazwyczaj jest niemy, gdyż oznacza brak samogłoski pod daną spółgłoską, na przykład słowo «malka, malkāh, מַלְכָּה», które znaczy ‘królowa’, posiada ten znak pod drugą literą, która zowie się «lamed, lāmeḏ, לָמֶד», a odpowiada jej polska litera ⟨l⟩. Jest jeszcze coś takiego w sprawie tego znaku, że gdy słowo posiada w środku dwa te znaki pod rząd, to pierwszy jest niemy, a drugi wymawiany jako bardzo krótka samogłoska ⟨ĕ⟩, lecz niegdyś było ⟨ă⟩, na przykład biblijne wyrażenie «miszpehot gojim, mišpĕḥōṯ gōyim, מִשְׁפְּחוֹת גּוֹיִם», które jest ‘rodziny narodów’ po polsku, zawiera dwa te znaki pod rząd, gdzie drugi z rzędu, czyli ten pod literą ⟨פּ⟩, która nazywa się «pe’, pēʾ, פֵּא», oznacza bardzo krótką samogłoskę ⟨ĕ⟩, ale kiedyś było ⟨ă⟩. Tak więc litera ⟨י⟩ ze znakiem «szewa’, šĕvāʾ, שְׁוָא» w zapisie "יְהֹוָה" jest współcześnie czytana jako «je, yĕ», lecz wieki temu byłaby przeczytana «jo, yŏ», bo gdyby chcieć ten hebrajski zapis "יְהֹוָה" oddać na łacinę według zasad z szóstego wieku naszej ery, to znak «szewa’, šĕvāʾ, שְׁוָא» pod literą ⟨יְ⟩ winien być czytany jako bardzo krótka samogłoska ⟨ŏ⟩, bo niegdyś była taka zasada, że gdy znak «szewa’, šĕvāʾ, שְׁוָא» stał przed gardłową literą, którą jest ⟨ה⟩, która niosła jakąś samogłoskę, czyli na przykład ⟨ō⟩, to znak «szewa’, šĕvāʾ, שְׁוָא» był wymawiany jako bardzo krótka kopia tej samogłoski, którą posiadała owa gardłowa litera, na przykład biblijne słowo ‏«jachallech, yăhallēḵ, יְהַלֵּךְ», które jest ‘[on] będzie chodził’ po polsku, posiada znak «szewa’, šĕvāʾ, שְׁוָא» pod literą ⟨י⟩, a drugą literą w słowie "יְהַלֵּךְ" jest gardłowe ⟨ה⟩ ze znakiem «patah, patāḥ, פַּתָּח», który oznacza krótką samogłoskę ⟨a⟩, czyli «cha, ha, הַ», dlatego znak «szewa’, šĕvāʾ, שְׁוָא» pod literą ⟨יְ⟩ jest ultrakrótkim ⟨ă⟩, bo jest to bardzo krótka kopia tej samogłoski, którą niesie litera ⟨ה⟩. To tyle mam na razie do powiedzenia na temat tego znaku, bo trzeba przejść do następnej litery w zapisie "יְהֹוָה". Jaka więc jest następna litera? Drugą literą jest litera ⟨ה⟩, która nazywa się «che’, hēʾ, הֵא». Otóż tej literze odpowiada angielskie ⟨h⟩, a polskie ⟨ch⟩, która przeważnie jest niema w języku włoskim, francuskim i hiszpańskim. Posiada ona znak na górze w zapisie "יְהֹוָה", a chodzi mi o tę kropkę po lewej stronie nad literą ⟨ה⟩, która nazywa się «holam haser, ḥōlām ḥāsēr, חוֹלָם חָסֵר» (w skrócie «holam, ḥōlām, חוֹלָם‎»), a która to oznacza krótką samogłoskę ⟨o⟩, dlatego litera ⟨ה⟩ ze znakiem «holam, ḥōlām, חוֹלָם‎» jest «cho, ho». Trzecia litera w zapisie "יְהֹוָה" to litera ⟨ו⟩, która współcześnie nazywa się «waw, vāv, וָו», bo podaje się, że niegdyś nosiła nazwę «łał, wāw», lecz i ona posiada znak pod spodem, który przypomina malutką majuskułę ⟨T⟩. Znak ten przeważnie oznacza długą samogłoskę ⟨ā⟩, którą niesie przedostatnia litera ⟨ו⟩, dlatego na końcu musi być postawiona litera ⟨ה⟩, która tym razem nie jest wymawiana, choć w angielskich przekładach widnieje na końcu jako ⟨h⟩, lecz pełni funkcję informacyjną, bo oznacza obecność jakiejś samogłoski pod koniec słowa. W ten oto sposób przeszliśmy przez transliterację hebrajskiego zapisu "יְהֹוָה" na dokładniejsze pismo łacińskie, bo wyszło nam, że współcześnie jest on «Jechowa, Yĕhovāh», ale według starych zasad byłby «Jochoła, Yŏhōwāh». Zaznaczam w tym miejscu, że nie spotkałem się z tym zapisem imienia Boga w Biblii hebrajskiej, a mam na myśli zapis "יְהֹוָה", bo na przykład Biblia Hebraica Stuttgartensia go nie zawiera, a nawet muszę dodać, że jest on już niejako nowożytny, dlatego zawiera ultrakrótkie ⟨ĕ⟩ zamiast ultrakrótkiego ⟨ŏ⟩, a także angielskie ⟨v⟩ zamiast angielskiego ⟨w⟩, któremu odpowiada polskie ⟨ł⟩.

Podsumowanie jest takie, że zapis «Jechowa, Yĕhovāh, יְהֹוָה» nie jest biblijny, bo śmiało można powiedzieć, że jest to nowożytny twór, który przyjął się w języku angielskim jako “Jehovah”, co się wymawia /Dżechołwa/ po polsku, dlatego tym bardziej nie jest to odpowiedni wariant, bo nie powinno być angielskie ⟨j⟩ na początku, które brzmi jak polskie ⟨dż⟩, lecz polskie ⟨j⟩, któremu odpowiada angielskie ⟨y⟩.

Jakie jest znaczenie hebrajskiego zapisu "יְהֹוָה", który jest «Jechowa, Yĕhovāh» obecnie, a niegdyś «Jochoła, Yŏhōwāh», gdyby chcieć czytać go według zasad z szóstego wieku naszej ery, gdy masoreci opracowali znaki do hebrajskich liter? Wpierw trzeba przytoczyć pewne hebrajskie słowa z pewnej hebrajskiej pieśni, która w pewnym sensie jest średniowieczna, bo ma pochodzić z czternastego wieku. Tą pieśnią jest «Adon Olam, ʾăḏōn ʿōlām, אֲדוֹן עוֹלָם», co się wykłada jako ‘Pan Świata’ na polski. Mam na myśli te słowa: «wechu’ chaja wechu’ chowe wechu’ jichje, vĕhūʾ hāyāh vĕhūʾ hoveh vĕhūʾ yihyeh, וְהוּא הָיָה וְהוּא הֹוֶה וְהוּא יִהְיֶה», które są mniej więcej po polsku takie: „i On był, i On jest, i On będzie”. Przytoczyłem te słowa, bo chodzi mi o czwarte słowo «chowe, hoveh, הֹוֶה», bo ono współcześnie oznacza czasownik „być” w pierwszej osobie liczby pojedynczej, drugiej osobie liczby pojedynczej rodzaju męskiego, trzeciej osobie liczby pojedynczej rodzaju męskiego w czasie teraźniejszym, czyli „[ja] jestem” lub „[ty] jesteś”, albo „[on] jest”. Powiedziałem o tym, bo «chowe, hoveh, הֹוֶה» odnosi się do mężczyzny, bo «chowe, hoveh, הֹוֶה» wypowiada mężczyzna, ponieważ hebrajskie słowa, które mają pod koniec krótką samogłoskę ⟨e⟩ należą do rodzaju męskiego, a te, które kończą się na długą samogłoskę ⟨ā⟩ są rodzaju żeńskiego, na przykład słowo «hoze, ḥozeh, חֹזֶה», które oznacza ‘wizjonera’ jest rodzaju męskiego, a ‘wizjonerka’ jest «hoza, ḥozāh, חֹזָה», dlatego żeńskim odpowiednikiem jest «chowa, hovāh, הֹוָה», który jest w tym hebrajskim zapisie, który jest «Jechowa, Yĕhovāh, יְהֹוָה», dlatego też ten nowożytny zapis «Jechowa, Yĕhovāh, יְהֹוָה» oznacza żeńskie imię Boga, które znaczy „Jestem” (ang. “Am”), bo bazuje na «chowa, hovāh, הֹוָה», co oznacza czasownik „być” w pierwszej osobie liczby pojedynczej, drugiej osobie liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego, trzeciej osobie liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego w czasie teraźniejszym, czyli „[ja] jestem” lub „[ty] jesteś”, albo „[ona] jest”.

Podsumowanie jest takie, że nowożytny zapis «Jechowa, Yĕhovāh, יְהֹוָה» bazuje na «chowa, hovāh, הֹוָה» (w rozpisce הוֹוָה), a jest to nowoczesne hebrajskie słowo, które znaczy „jestem” w rodzaju żeńskim, a które to posiada męski odpowiednik, który jest «chowe, hoveh, הֹוֶה» (w rozpisce הוֹוֶה), co znaczy „jestem” w rodzaju męskim.

Jest również podobny zapis do "יְהֹוָה", a jest to zapis "יְהוָֹה", gdzie różnica polega na tym, że znak «holam, ḥōlām, חוֹלָם‎» nie znajduje się po lewej stronie nad drugą literą ⟨ה⟩, ino nad trzecią literą ⟨ו⟩. Gdy znak «holam, ḥōlām, חוֹלָם‎» znajduje się nad literą ⟨ו⟩, to ona staje się tak zwanym «holam male’, ḥōlām mālēʾ, חוֹלָם מָלֵא», co oznacza tylko długą samogłoskę ⟨ō⟩, dlatego litera ⟨וֹ⟩ nie jest czytana współcześnie jako «wo, vō» lub «ow, ōv», lecz tylko ⟨ō⟩, na przykład słowo «szalom, šālōm, שָׁלוֹם», które oznacza ‘pokój’ (ang. ‘peace’), posiada trzecią literę ⟨ו⟩ ze znakiem «holam, ḥōlām, חוֹלָם‎», czyli ⟨וֹ⟩, którą oddaje się jako długą samogłoskę ⟨ō⟩. No ale ⟨וֹ⟩ w zapisie "יְהוָֹה" posiada również ten znak pod spodem, który wygląda jak miniaturka majuskuły ⟨T⟩. Co on oznacza? Oznacza on, jak zostało podane wcześniej, długą samogłoskę ⟨ā⟩, a nazywa się «kamac gadol, qāmaṣ gāḏōl, קָמַץ גָּדוֹל». Jaki więc będzie odczyt litery ⟨ו⟩ ze znakiem «holam, ḥōlām, חוֹלָם‎» i «kamac gadol, qāmaṣ gāḏōl, קָמַץ גָּדוֹל»? Jest to innymi słowy «holam male’, ḥōlām mālēʾ, חוֹלָם מָלֵא» ze znakiem «kamac gadol, qāmaṣ gāḏōl, קָמַץ גָּדוֹל», czyli jest to zestawienie długiej samogłoski ⟨ō⟩ z długą samogłoską ⟨ā⟩.

Czy zapis "יְהוָֹה" występuje w Biblii hebrajskiej? Występuje, ale rzadko. W takim razie jaki będzie jego przekład na litery łacińskie? Jeśli weźmie się pod uwagę wykładnię masoretów z szóstego wieku naszej ery, to będzie «Jachoa, Yahoah, Yăhōāh».

Jeśli zapis "יְהוָֹה" występuje rzadko, to jaki występuje często? Taki bez znaku «holam, ḥōlām, חוֹלָם‎», który oznacza długą samogłoskę ⟨ō⟩. Czyli właściwie jaki? Czyli taki: "יְהוָה". Jak i on będzie w literach łacińskich po staremu? Dwie pierwsze litery będą «Jach, Yăh, יְה», bo gardłowa litera ⟨ה⟩ nie posiada znaku samogłoskowego, dlatego «szewa’, šĕvāʾ, שְׁוָא» pod literą ⟨י⟩ oznacza tym razem bardzo krótką samogłoskę ⟨ă⟩. Dwie ostatnie litery będą «ła, wāh, וָה», bo bardzo dawno temu hebrajska litera ⟨ו⟩ posiadała dźwięk polskiej litery ⟨ł⟩, a współcześnie jest to angielska spółgłoska ⟨v⟩, której odpowiada polska spółgłoska ⟨w⟩. Tak więc wariant "יְהוָה" jest po staremu «Jachła, Yăhwāh», a obecnie «Jechwa, Yĕhvāh», gdy uwzględnia się ⟨ch⟩ lub ⟨h⟩ w wymowie. Otóż «Jachła, Yăhwāh, יְהוָה» to żydowskie żeńskie imię, ale jeśli postawimy znak oznaczający krótką samogłoskę ⟨e⟩ pod hebrajską literą ⟨ו⟩, który nazywa się «segol, seḡōl, סֶגוֹל», to uzyskamy zapis "יְהוֶה", który w wersji klasycznej jest «Jachłe, Yăhweh», co tym razem jest męskim imieniem, bo znak «segol, seḡōl, סֶגוֹל» jest stosowany w przypadku męskich przymiotników i rzeczowników, które mają pod koniec krótką samogłoskę ⟨e⟩, na przykład słowo «raze, rāzeh, רָזֶה», które jest ‘szczupły’, albo słowo «more, mōreh, מוֹרֶה», które jest ‘nauczyciel’ po polsku. To właśnie na «Jachłe, Yăhweh, יְהוֶה» bazuje twór «Jachwe, Yăhveh, יְהוֶה», bo «Jachłe, Yăhweh, יְהוֶה» to klasyczna forma, ale babilońska. Współcześnie „Jachwe” zapisuje się "יַהְוֵה", gdzie znaki przy literach są te same, co w hebrajskim słowie «’arje, ʾaryēh, אַרְיֵה», które jest również męskim imieniem, które znaczy ‘lew’ po polsku, gdzie znak «szewa’, šĕvāʾ, שְׁוָא» nie jest czytany jako samogłoska, bo oznacza brak samogłoski pod literą ⟨ה⟩, co jest oznaczane znakiem "∅". Tak więc wariant "יַהְוֵה" jest romanizowany jako «Jachwe, Yahvēh», ale na przykład Niemcy i Francuzi nie czytają «ch, h, ה», dlatego odczyt jest podobny do polskiego /Javɛ/. Żeński odpowiednik jest «Jechwa, Yehvāh, יֶהְוָה», który bez odczytu «ch, h, ה» jest mniej więcej /Jɛva/, czyli tak, jak rosyjskie żeńskie imię «Jewa, Yeva, Ева», bo o to właśnie chodzi, że rosyjskie żeńskie imię «Jewa, Yeva, Ева» bazuje na żeńskim wariancie imienia Bożego.

Jest jeszcze coś odnośnie zapisu "יְהוָה", bo jeśli weźmie się pod uwagę wykładnię tyberiadzkich masoretów, to może być tak, że znak pod literą ⟨ו⟩ oznacza samogłoskę ⟨ɔ⟩, której w języku polskim odpowiada litera ⟨o⟩, dlatego litera ⟨וָ⟩ może być rozumiana jako «ło, wo», dlatego zapis "יְהוָה" może być «Jachło, Yăhwōh».

Kiedyś podałem do wiadomości dwa greckie warianty imienia hebrajskiego Boga. Nieco objaśniłem, że grecki wariant «Jawe, Yavé, Ιαβέ» jest męski, a «Jewa, Yevá, Ιεβά» żeński. Ukazałem też, że męski wariant «Jawe, Yavé, Ιαβέ» jest przekładem hebrajskiego «Jachwe, Yăhvēh, יְהוֵה», a żeńskiemu «Jewa, Yevá, Ιεβά» odpowiada hebrajskie «Jechwa, Yĕhvāh, יְהוָה», tylko bez angielskiej litery ⟨h⟩, bo greka nie posiada dźwięku, który pasowałby do angielskiego ⟨h⟩, które jest jak polskie bezdźwięczne ⟨ch⟩, ponieważ greckiej literze ⟨χ⟩ bardziej odpowiada polskie dźwięczne ⟨h⟩, dlatego na przykład słowo „Hamas” jest po grecku «Hamás, Χαμάς».

Może się wydać mylące, że obydwa te hebrajskie warianty zaczynają się od litery ⟨יְ⟩, która zawiera dwie pionowe kropeczki pod spodem, które stanowią znak, który dziś jest znany jako «szewa’, šĕvāʾ, שְׁוָא», a który to oznacza bardzo krótką samogłoskę ⟨ĕ⟩, jednak we wczesnym średniowieczu przeważnie oznaczał bardzo krótką samogłoskę ⟨ă⟩, bo czasem oznaczał na przykład bardzo krótką samogłoskę ⟨ŏ⟩, na przykład słowo «tochora, ṭŏhorāh, טְהֹרָה», które jest żeńskim przymiotnikiem, który znaczy ‘czysta’, gdzie znak «szewa’, šĕvāʾ, שְׁוָא» pod pierwszą literą robi za bardzo krótką samogłoskę ⟨ŏ⟩, bo jest ona ultrakrótką kopią samogłoski niesionej przez gardłową literę ⟨ה⟩, którą jest krótka samogłoska ⟨o⟩, a jeśli gardłowa litera nie posiadała samogłoski, to stojący przed nią znak «szewa’, šĕvāʾ, שְׁוָא» był czytany normalnie, czyli jako bardzo krótka samogłoska ⟨ă⟩, na przykład słowo «tachor, ṭăhōr, טְהוֹר», które oznacza ‘czystość’.

Co w takim razie zrobić, żeby odróżnić męski wariant od żeńskiego? Bo ukazało się, że znak «szewa’, šĕvāʾ, שְׁוָא» może na ogół oznaczać ultrakrótką samogłoskę ⟨ă⟩ lub ⟨ĕ⟩. Nie jest to zasadą, ale w żeńskim wariancie można zastosować znak «hataf segol, ḥăṭap̄ segōl, חֲטַף סֶגּוֹל», który składa się z pięciu kropek pod literą, bo on również oznacza bardzo krótką samogłoskę ⟨ĕ⟩, a zatem klasyczna żeńska wersja jest "יֱהוָה", czyli «Jechła, Yĕhwāh», która jest «Jeła, Yĕwāh, יֱהוָה», gdy pominie się literę ⟨ch⟩ lub ⟨h⟩ w wymowie, jak to zwykle robią ludzie posługujący się tak zwanym “Israeli Hebrew” (wym.: Isrejli Chibru), który jest definiowany jako hebrajski nowożytny. Ale «Jeła, Yĕwāh» w przekładzie na Israeli Hebrew nie jest poprawną formą, bo Israeli Hebrew odczytuje dziś hebrajską literę ⟨ו⟩ jako angielskie ⟨v⟩ lub polskie ⟨w⟩, dlatego nie «Jeła, Yĕwāh», lecz «Jewa, Yĕvāh». A czy można podobny eksperyment zrobić z męską wersją? Tak, bo w męskim wariancie można zastosować znak «hataf patah, ḥăṭap̄ patāḥ, חֲטַף פַּתָּח», który składa się z dwóch pionowych kropek i poziomej kreski, a który to oznacza bardzo krótką samogłoskę ⟨ă⟩, czyli klasyczna męska wersja jest "יֲהוֶה", to znaczy «Jachłe, Yăhweh», zaś «Jałe, Yăweh, יֲהוֶה» bez litery ⟨ch⟩ lub ⟨h⟩, a «Jawe, Yăveh» w przekładzie na Israeli Hebrew.

Obydwa te klasyczne warianty mają znaczenie tajemne, choć są obecne w kulturze masowej. Męski wariant «Jachłe, Yahwēh, יַהְוֵה» bazuje na słowie «chałe, hawēh, הַוֵה», natomiast żeński «Jechła, Yehwāh, יֶהְוָה» stoi na «cheła, hewāh, הֶוָה», a słowo «chałe, hawēh, הַוֵה» i «cheła, hewāh, הֶוָה» jest odmianą pierwotnego korzenia «chała, hāwāh, הָוָה», który jest „być” po polsku.

Teraz weźmy na przykład słowo «chałe, hawēh, הַוֵה», które odnosi się do mężczyzny. Mówiłem o tym słowie kiedyś jako o "ave", bo tak to słowo się przyjęło z upływem czasu w państwie włoskim, francuskim i hiszpańskim, gdyż te narody normalnie rzecz biorąc nie posiadają dźwięku, który odpowiada polskiemu bezdźwięcznemu ⟨ch⟩, którego odpowiednikiem jest angielskie ⟨h⟩. Cóż więc słowo «chałe, hawēh, הַוֵה» znaczy? Pierwsza litera «ch, h, ה» oznaczała kiedyś ‘przejawienie’ lub ‘uzewnętrznienie’, a nawet ‘dech’, który oznacza eteryczną duszę fizycznego człowieka, bo wdycha i wydycha się eteryczny element ducha, który daje życie. Słowo «chałe, hawēh, הַוֵה» posiada coś więcej niż tylko «ch, h, ה» na początku, bo litera ⟨הַ⟩ posiada znak «patah, patāḥ, פַּתָּח», dlatego niesie krótką samogłoskę ⟨a⟩, która oznacza duszę, która jest eteryczną kobietą. Dalej jest litera ‎‏«ł, w, ו», która kiedyś posiadała znaczenie ‘dodania’ lub ‘dołączenia’, dlatego po dziś dzień pełni funkcję spójnika w języku hebrajskim, jednak nie jest ona sama, bo posiada pod spodem znak «cejrej, ṣēyrēy, צֵירֵי», który oznacza długą samogłoskę ⟨e⟩, która oznacza fizycznego mężczyznę, który jest tym przejawieniem na Ziemi, które symbolizuje litera ⟨ה⟩, dlatego litera «ł, w, ו» oznacza związek żeńskiej duszy z męskim ciałem.

Sprawa ma się zupełnie odwrotnie, jeśli chodzi o słowo «cheła, hewāh, הֶוָה», które odnosi się do kobiety, a które to przez wieki przyjęło się jako "eva", bo tym razem jest litera ⟨הֶ⟩ na początku, która posiada znak «segol, seḡōl, סֶגוֹל», który oznacza krótką samogłoskę ⟨e⟩, która oznacza duszę, która jest eterycznym mężczyzną. Następnie jest litera «ł, w, ו», która posiada pod spodem znak «kamac gadol, qāmaṣ gāḏōl, קָמַץ גָּדוֹל», który oznacza długą samogłoskę ⟨ā⟩, która oznacza fizyczną kobietę, która jest tym przejawieniem na Ziemi, które symbolizuje litera ⟨ה⟩, dlatego litera «ł, w, ו» oznacza związek męskiej duszy z żeńskim ciałem.

„Ale w dawnych czasach ludzie widzieli jeszcze w naturalnych wtedy dla nich stanach to, co było nadzmysłowe. A następnym, ponadzmysłowym światem, który graniczy z naszym światem zmysłowym, jest świat eteryczny; widzieli oni wtedy ten świat. Tam jest przyczyna wszystkiego, co zmysłowe.” — Rudolf Steiner, Tajemnice Ewangelii św. Marka, strona 79, wydawnictwo Genesis

„Gdy wdychamy i wydychamy powietrze, to człowiek myślący materialistycznie wierzy, że wraz z powietrzem wdycha tylko tlen. Jest to jednak złudzenie. Z każdym oddechem wdychamy ducha i wydychamy ducha. To, co jako duch żyje w powietrzu, którym oddychamy, wnika w nas i wychodzi. I dla dawnych, jasnowidzących ludzi było to czymś innym niż dla materialisty, który wierzy, że wdycha tylko tlen. Jest to materialistyczny przesąd. Dawni jasnowidzący byli świadomi tego, że wdychany był eteryczny element ducha, Brahman, od którego pochodzi życie.” — Rudolf Steiner, Tajemnice Ewangelii św. Marka, strona 79, wydawnictwo Genesis

„Gdybyśmy mogli na chwilę całkowicie odwrócić myśli od ciała fizycznego i skierować całą świadomość tylko na ciało eteryczne, to ujrzelibyśmy ciało składające się z sił, przeniknięte siłami, które utworzyły, zbudowały ciało fizyczne.” — Rudolf Steiner, Teozofia różokrzyżowców, strona 20, wydawnictwo Genesis

„Jeżeli moglibyśmy całkowicie odwrócić uwagę od ciała fizycznego, tak aby dla nas na chwilę nie istniało, to mielibyśmy przed sobą jedynie ciało eteryczne, które w swej górnej części jest dosyć podobne do ciała fizycznego. To podobieństwo zachodzi jednak tylko w górnej połowie, potem ciało eteryczne wykazuje duże zróżnicowanie. Zrozumiecie to państwo, gdy powiem, że mężczyzna ma ciało eteryczne kobiece, a kobieta ma ciało eteryczne męskie.” — Rudolf Steiner, Teozofia różokrzyżowców, strona 20, wydawnictwo Genesis

Samo słowo «chałe, hawēh, הַוֵה» lub «cheła, hewāh, הֶוָה» jest okultystycznym znaczeniem, które jest "ave" i "eva" w przekładzie na Israeli Hebrew, a są to dwa słowa, które znaczą „jestem” (ang. “am”), bo jest się duchem, który nie jest tylko ciałem fizycznym, bo i eteryczną duszą podczas swego pobytu na Ziemi, dlatego «Jewa, Yehvāh, יֶהְוָה» jest współczesnym żeńskim imieniem, które znaczy „Jestem” po polsku, bo bazuje na «ewa, eva, הֶוָה», a «Jawe, Yahvēh, יַהְוֵה» jest współczesnym męskim imieniem, które znaczy „Jestem” po polsku, bo bazuje na «awe, ave, הַוֵה». Jednak trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że pod imieniem «Jawe, Yahvēh, יַהְוֵה» występuje hebrajski Bóg, gdy zstępuje na Ziemię w ludzkiej postaci (Wj 33, 11), a zatem jest to w pewnym sensie Jego światowe imię.

Na koniec pasuje powiedzieć, że okultystyczne słowa «chałe, hawēh, הַוֵה» lub "ave" i «cheła, hewāh, הֶוָה» lub "eva", które znaczą „jestem” (ang. “am”), obrazuje się w heksagramie ✡︎, który jest znany jako „Gwiazda Dawida”, bo żeński trójkąt ▽ oznacza „a”, a męski trójkąt △ oznacza „e”, natomiast ich połączenie oznacza „ł” lub "v", które w języku hebrajskim jest spójnikiem, który może być rozumiany jako „i” lub „oraz”. Inaczej mówiąc "ave" to „a i e” lub „a oraz e”, a "eva" to „e i a” lub „e oraz a”, ponieważ jest odwrotna konfiguracja, która jest obrazowana w heksagramie ✡︎, czyli tak zwanej „Gwieździe Dawida”.